قرآن مبین

صفات بندگان خوب خدا

امام(علیه السلام) در آغاز خطبه(87)،صفات اولیاء اللّه و پرهیزگاران و سالکان الى اللّه را به عالى ترین وجهى توصیف کرده است می فرماید : «اى بندگان خدا! محبوب ترین بندگان نزد خداوند کسى است که او را (در راه پیروزى بر هوس هاى سرکش) نفسش یارى کرده است» .

«عِبَادَ اللهِ! إِنَّ مِنْ أَحَبِّ عِبَادِاللهِ إِلَیْهِ عَبْداً أَعَانَهُ اللهُ عَلَى نَفْسِهِ، فَاسْتَشْعَرَ الْحُزْنَ، وَ تَجَلْبَبَ الْخَوْفَ فَزَهَرَ مِصْبَاحُ الْهُدَى فِی قَلْبِهِ...»

امام(علیه السلام) در آغاز خطبه(87)،صفات اولیاء اللّه و پرهیزگاران و سالکان الى اللّه را به عالى ترین وجهى توصیف کرده است نخست، روى سخن را به همه رهروان این راه کرده، مى فرماید: «اى بندگان خدا! محبوب ترین بندگان نزد خداوند کسى است که او را (در راه پیروزى بر هوس هاى سرکش) نفسش یارى کرده است»این جمله اشاره به این نکته دارد که پیمودن این راه - جز به یارى خدا- براى هیچ کس ممکن نیست چرا که خطرات و پرتگاهها، آنقدر زیاد است که آدمى با نیروى محدود خویش، نمى تواند از این راه به سلامت بگذرد سپس امام(علیه السلام) به بیان نتیجه این اعانت الهى پرداخته، مى افزاید: «آن کس، حزن و اندوه را شعار (لباس زیرین) و ترس از خدا را جلباب (لباس رویین) خود قرار داده است».

صفات بندگان خوب خدا

و قرار دادن حزن و اندوه، به منزله لباس زیرین، به این معنا است که این گونه افراد با ایمان، در درون خویش، از ایّام گذشته عمر که تلاش و کوشش کافى در اطاعت معبود نکرده اند، اندوهگین اند اندوهى سازنده که آنها را به حرکتى جبران کننده در آینده وا مى دارد.

و قرار دادن خوف و ترس را به منزله لباس رویین، اشاره به این است که این افراد مخلص و مۆمن، پیوسته مراقب خویش اند و از این بیم دارند که لغزشهایى از آنها سرزند، یا اعمالى انجام دهند که نام آنها را از طومار «مخلصان» و «سُعدا» حذف کند.سپس امام(علیه السلام) به نتیجه آن حزن و خوف سازنده پرداخته،مى فرماید: «در نتیجه، چراغ هدایت در قلبش روشن شده و وسیله پذیرایى، براى روزى را که در پیش دارد، (روز مرگ و رستاخیز) براى خود فراهم ساخته است»،روشن شدن چراغ هدایت، اشاره به تابش انوار معارف الهیّه بر آینه قلب آنها است،که میوه شیرینى است که از این درخت، مى چینند.

قرار دادن حزن و اندوه، به منزله لباس زیرین، به این معنا است که این گونه افراد با ایمان، در درون خویش، از ایّام گذشته عمر که تلاش و کوشش کافى در اطاعت معبود نکرده اند، اندوهگین اند اندوهى سازنده که آنها را به حرکتى جبران کننده در آینده وا مى دارد

تعبیر به «وسیله پذیرایى از میهمان»، نشان مى دهد که روز مرگ، یا روز رستاخیز، که از هولناک ترین روزها است، براى آنان به اندازه اى دلپذیر است که همچون روزى است که میهمان شایسته اى در سراى میزبان کریمى وارد مى شود. گویى مقام آنها همچون مقام شهدا است که میهمان خدا هستند و از خوان احسان او، روزى مى گیرند.سپس به صفات دیگرى از این بنده محبوب الهى اشاره کرده، مى افزاید: «او دور را براى خود نزدیک و سختى را آسان نموده است».

اشاره به این که، پایان عمر و قیامت را که بسیارى دور مى پندارند، نزدیک مى بیند و به همین دلیل، تحمّل شداید و سختى هاى اطاعت و ترک گناه در این راه براى او آسان مى شود.در ادامه مى فرماید: «او (با دیده حق بین) نگاه کرده و (حقایق هستى و عظمت پروردگار را در همه جاى جهان) دیده است. به یاد خدا بوده و به همین دلیل، اعمال نیک فراوان بجا آورده است، و از آب گوارایى که به آسانى (با امدادهاى الهى) در اختیارش قرار گرفته، سیراب گشته و یکباره آن را سرکشیده است، و راه هموار و مستقیمى را (که خدا به او نشان داده) پیموده است».سپس امام(علیه السلام) به برنامه هاى خودسازى این بندگان مخلص پرداخته و مى فرماید: «(این بنده مخلص خدا) جامه شهوات را از تن برون کرده و از تمام همّ و غم ها - جز یک اندوه- خود را تهى ساخته و تنها به آن مى اندیشد (همّ و غم او تنها وصال محبوب و قرب پروردگار اوست) و این زهد و اخلاص، او را از نابینایى ها رهایى بخشیده و از زمره هواپرستان خارج ساخته است (بدین سبب) کلید درهاى هدایت و قفل درهاى ضلالت گردیده.»

روز مرگ، یا روز رستاخیز، که از هولناک ترین روزها است، براى آنان به اندازه اى دلپذیر است که همچون روزى است که میهمان شایسته اى در سراى میزبان کریمى وارد مى شود. گویى مقام آنها همچون مقام شهدا است که میهمان خدا هستند و از خوان احسان او، روزى مى گیرند.سپس به صفات دیگرى از این بنده محبوب الهى اشاره کرده، مى افزاید: او دور را براى خود نزدیک و سختى را آسان نموده است

در ادامه مى فرماید: «(این بنده خالص) راه هدایت را با بصیرت دریافته، و در آن گام نهاده و نشانه هاى این راه را به خوبى شناخته، و از امواج متلاطم شهوات گذشته است و از میان دستگیره هاى هدایت، به مطمئن ترین آنها چنگ زده و از رشته ها(ى نجات) به محکمترین آنها متمسّک شده است به همین دلیل، در مقام یقین به آنجا رسیده که (حقایق را) همانند نور آفتاب مى بیند».خارج شدن از صفت نابینایى و کنار زدن حجاب هاى هواپرستى و پیدا کردن راه و شناخت علامت ها و نشانه ها و عبور از دریاى متلاطم شهوات و چنگ زدن به محکمترین دستگیره هاى هدایت که قرآن مجید و کلمات معصومین و راسخان در علم است، سبب مى شود که این بنده خالص به مقام «حقّ الیقین» برسد چشم حق بینش گشوده شود و جهان غیب را با چشم دل، همچون آفتاب ببیند و این بالاترین افتخار و موهبتى است که نصیب انسانى مى شود و برترین پاداشى است که به راهیان راه حق داده مى شود.

بخش نهج البلاغه تبیان

جمشید رازقیان 31 مرداد 1391 ساعت 22:58